• AŞIRI AKTİF MESANE
• BÖBREK VE İDRAR YOLLARI TAŞ HASTALIĞI
• İYİ HUYLU (SELİM) PROSTAT BÜYÜMESİ - (BPH)
• EREKTİL DİSFONKSİYON
• ERKEK ÜRETRA DARLIKLARI
• ERKEKTE KISIRLIK
• İDRAR KAÇIRMA
• NOKTÜRİ (GECE İDRARA KALKMA)
• ÜRETRA DARLIKLARI

 

İYİ HUYLU (SELİM) PROSTAT BÜYÜMESİ - (BPH)

PROSTAT NEDİR?
Prostat, mesanenin alt kısmında yerleşmiş ve mesaneden idrar atılımını sağlayan kanal olan üretrayı çevreleyen kestane şeklinde bir bezdir. Yalnızca erkeklerde bulunur ve salgıladığı sıvılar meniye katkı sağlar. Prostatın içerisinde ejekülasyon (boşalma) sırasında meninin dışarı atılmasını sağlayan düz kas lifleri bulunur. Prostat normalde 15 ila 25 ml hacmindedir ve yaş ilerledikçe prostat da büyümeye başlar.

İYİ HUYLU (SELİM) PROSTAT BÜYÜMESİ (BPE)
Prostat ile ilgili tüm hastalıklar genellikle ileri yaşlarda ortaya çıkar. Özellikle 50 yaş üzerinde, alt idrar yollarında rahatsız edici belirtiler görülebilir. Benzer rahatsızlıklar, prostat kanseri, üretra darlığı gibi hastalıklarda da görülebildiği için ayırıcı tanısının yapılması önemlidir. Burada, hastalar açısından bilinmesi gereken, iyi huylu prostat büyümesi tedavi edilmese dahi kansere dönüşmez. Bununla birlikte, bir erkekte, aynı anda hem iyi huylu hem de kötü huylu prostat dokuları bir arada bulunabilir.

Hastada ne gibi şikayetler olur?
İyi huylu prostat büyümesi, en sık işeme ile ilgili sorunlara neden olmaktadır. Bunun nedeni ise, prostat idrar yolunu çepeçevre sardığı için, büyüdüğü zaman tıkanıklığa neden olması ve idrar yapmayı zorlaştırmasıdır. Buna bağlı olarak, kişide genellikle mesanenin boşaltılması, bazen de idrar depolaması ile ilgili belirtiler görülür.
Boşaltım ile ilgili belirtiler;

• Zayıf idrar akımı
• İdrar yaparken çatallanma ya da dağılma
• İdrar yapmaya başlarken gecikme
• Kesikli idrar yapma ya da duraksama
• Ikınarak veya zor idrar yapma
• İdrar yapmayı bitirmenin uzaması
• Aniden veya uzun süredir idrar yapamama

Depolama ile ilgili belirtiler;

• Sık idrara çıkma
• Gece idrar yapma isteği ile uyanma
• Aniden idrara sıkışma, bazen de tutamama
• İdrar kaçırma

İdrar sonrası belirtiler;

• Mesanenin tam boşaltılamaması hissi
• İdrar yaptıktan sonra istemsiz olarak iç çamaşıra idrar gelmesi veya damlama

İYİ HUYLU (SELİM) PROSTAT BÜYÜMESİ TANISI NASIL KONULUR?
İyi huylu prostat büyümesi, birçok hastalıkla (örn. Prostat kanseri, üretra darlığı) karışabildiği için, ayırıcı tanısının yapılması önemlidir. Tanıda en önemli basamaklar tıbbi hikayenin alınması, fizik muayene ve gerekli tetkiklerin yapılmasıdır.

• Tıbbi hikaye: Doktorunuz, özellikle idrar ile ilgili şikayetleriniz başta olmak üzere size bazı sorular sorar. Cinsel işleviniz ile ilgili sorular da bunlar arasında yer alabilir. Ayrıca, ek hastalıklarınız, kullandığınız ilaçlar, daha önce olduğunuz ameliyatlar, günlük alışkanlıklarınız (diyet, sigara, alkol vb.) da sorulur. Bazen, bu soruların standart bir anket şeklinde getirildiği bir form da doldurmanız istenebilir.
• Fizik muayene: Fizik muayenede, özellikle göbek altında bir şişlik ya da genişleme (mesanenin boşalmama durumu), idrar yollarında akıntı veya kızarıklık (enfeksiyon varlığı) ve ciltte kızarıklık veya tahriş (idrar kaçırma belirtisi) olup olmadığına bakılır. Prostat muayenesinin önemli bir basamağı da rektal yoldan (makat bölgesinden) parmakla prostatın şekil, büyüklük ve sertliğinin incelenmesidir. Bu inceleme özellikle prostat kanseri ayırıcı tanısında önem arz eder.
• Tetkikler
• İdrar tahlili (İdrar yolu enfeksiyonu ayırıcı tanısı için önemlidir. Ayrıca, varsa idrarda kanama ve şeker gibi bazı durumları da gösterir.)
• Kan tahlilleri (Böbrek fonksiyonlarının incelenmesi için kreatinin, prostat kanseri taraması için prostat spesifik antijen (PSA) istenebilir. PSA’nın yüksek çıkması her zaman prostat kanseri anlamına gelmez, iyi huylu prostat büyümesi ve enfeksiyon varlığında da PSA yükselebilir.)
• Mesane günlüğü (Günlük aldığınız sıvı, idrara çıkma sıklığınız ve her idrara çıktığınızda yaptığınız idrar hacminin kaydının tutulduğu, kağıt ya da elektronik belgedir.)
• Üroflovmetri (İşeme testi olarak da bilinir. İdrarın hızını ölçer.)
• Görüntüleme yöntemleri (En sık kullanılan yöntem ultrasondur. Ultrason ile, böbreklerinizde genişleme olup olmadığına, prostatınızın hacmine, mesanenize ve işeme sonrası mesanenizde kalan idrar miktarına bakılır.)
• Ürodinami (Su ile dolu bir bidonun çeşmesi açıldığı zaman içindeki su kendiliğinden boşalır. Ancak insanlarda, işeme ya da mesanenin boşalması idrar tutan kasların gevşemesi ile birlikte mesane kaslarının da kasılıp içindeki idrarı dışarı atabilmesini gerektirir. Ürodinami, mesane kaslarının çalışıp çalışmadığı, mesane kapasitesi ve istemsiz kasılmaların olup olmaması gibi önemli bilgiler verir. Özellikle nörolojik bir hastalık varlığı, geçirilmiş pelvik veya prostat cerrahisi, mesanede fazla miktarda idrar kalması, çok genç ya da çok ileri yaş gibi durumlarda ürodinami yapılması gerekebilir.)

İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Takip – İzlem
Her iyi huylu prostat büyümesi tedaviye ihtiyaç duymaz. Şikayetleriniz hafif ya da orta derecede ise ve yaşam kalitenizi etkilemiyorsa, belli aralıklarla takip edilmeniz ve bazı yaşam tarzı değişiklikleri sizin için faydalı olabilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri

• Günde en az 1 litre su için. Sıcak iklimde yaşıyorsanız ya da fiziksel aktivitelerle çok sıvı kaybediyorsanız bu miktarı artırın.
• Uzun yolculuğa çıkmadan sıvı alımını azaltın.
• Akşamları sıvı alımınızı azaltın.
• İdrar üretimini artırdığı ve mesaneyi rahatsız ettiği için, alkol ve kafeinden uzak durun.
• Düzenli ve dengeli beslenin. Haftada 2 ila 3 kez düzenli egzersiz yapın. Hareketsiz kalmak, idrar yapmayı güçleştirir ve ani idrar yapamama riskinin artmasına neden olur.
• Karnınızı ve göbek altı bölgenizi sıcak ve kuru tutmaya çalışın. Örneğin, denize ya da havuza gittiğinizde, yanınızda yedek mayo bulundurun ve sudan çıkar çıkmaz kurulanın ve üzerinizi değiştirin. Soğuk ve nem, idrara çıkma ihtiyacını ve enfeksiyon olasılığını artırır.

Kendi kendinize alabileceğiniz basit önlemler

• Her idrara çıktığınızda mesanenizi tamamen boşaltmaya çalışın. Oturarak idrar yapmak bunu biraz daha kolaylaştırır. Tam boşaltamadıysanız, 5 dakika bekleyip tekrar idrar yapmayı deneyin.
• Hafif derecede idrar kaçırmanız varsa küçük bir ped kullanabilirsiniz. İdrar yaptıktan sonra, testislerinizin alt kısmından penis ucuna doğru hafifçe bastırarak sıvazlarsanız, idrar yolunuzda kalan az miktarda idrar da dışarı çıkmış olur ve böylece çamaşırınızı ıslatmazsınız.
• Aniden idrara sıkışırsanız derin derin nefes alıp vererek bu hissi bertaraf etmeye çalışın. Penis ya da perine (kasık arası) bölgenize baskı uygulayarak da bu hissin geçmesini sağlayabilirsiniz.
• İdrar hissi sık geliyorsa, kendinizi tutarak ertelemeye çalışın.
• Diyetinize dikkat edin ve kabız kalmamaya çalışın.
• Ani soğuğa maruz kalmamaya dikkat edin.

İlaç Tedavileri
Prostat büyümesi ile ilgili şikayetler arttığı ve yaşam kalitenizi etkilemeye başladığı zaman, ilaç tedavisine başlanması gerekebilir. Verilecek ilaç ya da ilaçlar; şikayetlerinizin neler olduğu, prostatınızın büyüklüğü, tıbbi özgeçmişiniz ve ek hastalıklarınız, ülkenizde bulunabilen ilaçlar ve kişisel tercihler gibi birçok faktöre bağlı değişkenlik gösterir.
Kullanılan ilaçlar;

• Alfa-blokerler (Mesane çıkımını açarak, idrar akım hızını artırır.)
• 5 alfa-redüktaz inhibitörleri (Uzun dönemde prostat hacmini azaltır.)
• Fosfodiesteraz-5 (PDE-5) inhibitörleri (Şikayetlerinizi azaltır. Sertleşme sorunu ile birlikte olan prostat şikayetlerinde de tercih edilir.)
• Muskarinik antagonistler be Beta-3 mimetikler (Sıkışma, sık idrara çıkma ve idrar kaçırma gibi dolum semptomları olan hastalarda tercih edilir.)
• Bitkisel ilaçlar (örn. Serenoa repens)

Cerrahi Tedaviler

Ne zaman cerrahi tedavi gerekir?

• İlaç tedavisi almanıza rağmen şikayetleriniz artıyorsa ya da ilaç tedavisini tolere edemediyseniz
• Böbreklerinizde genişleme veya böbrek yetmezliği geliştiyse
• İdrar yapamıyorsanız (Sonda takılmak zorunda kaldıysanız)
• Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu
• Sık tekrarlayan hematüri (idrarda kanama)
• Mesanede taş olması

Hangi cerrahi yöntemler uygulanabilir?

• TUR-P (Transüretral prostat rezeksiyonu): Çok büyük olmayan prostatlarda tercih edilen standart cerrahi yöntemdir. Kamera ile idrar yolundan girilerek, U şeklinde bir elektrikli bıçak yardımı ile prostat küçük parçalar halinde kesilerek dışarı alınır. İşlem sonrasında sonda konulur. Hastalar genellikle bir gece hastanede yatar ve yaklaşık 3 gün sondalı kalır. Ameliyat sonrası en sık yaşanan sorunlar, kanama, enfeksiyon, ateş ve idrar yapamamadır. Nadiren, idrar yolu darlığı, sertleşme sorunu ve idrar kaçırma görülebilir. Bu ameliyattan sonra, genellikle ilişki sonrası meni gelmez (Meni mesaneye gider ve idrar ile atılır.)
• TUİP (Transüretral prostat insizyonu): Bu yöntem, genellikle 30 ml’den daha küçük hacimli prostatlarda tercih edilir. TUR-P ile benzer şekilde yapılır fakat bu yöntemde prostat alınmaz, sadece tıkanıklığa neden olan mesane boynu kısmından çizilerek rahatlama sağlanır. Ameliyat süresi daha kısa ve komplikasyon oranı daha düşüktür.
• Açık prostatektomi: İşlem spinal anestezi (belden uyuşturma) veya genel anestezi ile yapılabilir. Bu yöntemde göbek altından yaklaşık 10 cm uzunluğunda bir kesi yapılarak mesanenize ulaşılır ve mesane açılır. Cerrah işaret parmağı ile prostatın tıkanıklık yapan kısmını (adenom) prostat kapsülünden ayırır. Hasta, ameliyattan sonra yaklaşık 1 hafta süre ile sondalı takip edilir. Açık prostatektomi yöntemi, genellikle 80 ml’den daha büyük prostat hacmi olan hastalarda tercih edilir. Ayrıca, özellikle mesane divertikülü gibi ek sorunu olanlarda da bu yöntem, eş zamanlı tedavi imkanı sağladığı için tercih edilebilir.
• Lazer enükleasyon (HOLEP, ThuLEP, vb): Bu yöntem prostat hacminden bağımsız olarak, tüm hastalarda uygulanabilir. Lazer enerjisi, prostatı eritmek yerine, prostat dokusunun kapsül (kabuk) kısmından ayrılmasında kullanılır. Doku, bir bütün halinde çıkarılarak mesaneye atılır ve mesaneden dışarıya, prostat dokusunu parçalayan, morsellatör adında bir cihaz yardımı ile çıkarılır. İşlem, genel anestezi veya spinal anestezi (belden uyuşturma) ile yapılabilir. Özellikle büyük boyutlu prostatlarda, açık cerrahi kadar etkin olması, kısa yatış ve sonda süresi, düşük komplikasyon oranı bu yöntemin en önemli avantajlarıdır.
• Lazer vaporizasyon (Greenlight vb): Bu yöntemde kamera ile idrar yolundan girilerek, lazer enerjisi yardımı ile prostat buharlaştırılarak eritilir. Hacmi 80 ml’den küçük prostatlarda tercih edilir. Kan sulandırıcı ilaç kullananlarda da yapılabildiği için avantajlıdır.
• Prostatik üretral lift (askı): Bu yöntemde, prostatın idrar yolunu tıkayan kısımları, küçük askılar yardımı ile yana doğru çekilir ve idrar yolunun daha geniş olması sağlanır. En büyük avantajları ejekülasyonun (boşalma) bozulmaması ve kısa işlem süresidir. Dezavantajı ise etkinlik ve kalıcılığının uzun olmamasıdır.
• Yeni (standart olmayan, deneysel) yöntemler: Su jeti tedavisi (aquablasyon), prostat arter embolizasyonu (prostat atardamarının anjiografi ile tıkanması), Rezum sistemi (su buharı ile prostatın eritilmesi)

Hangi cerrahi yöntemin uygulanacağına nasıl karar verilir?

• Şikayetlerinizin ve yaşam kalitenizin durumu
• Prostatınızın büyüklüğü (Çok büyük prostatlarda açık prostatektomi ve lazer enükleasyon yöntemleri tercih edilir.)
• Tıbbi özgeçmişiniz (örn. Kalp pili ya da Kan sulandırıcı ilaç kullanım öyküsü)
• Hastane koşulları ve mevcut ekipmanlar
• Cerrahın ameliyat yöntemi konusundaki tecrübesi (Ameliyatınızı yapacak olan cerrahtan, o yöntem konusundaki tecrübelerini, vaka sayısını, deneyimini ve komplikasyon oranını sorabilirsiniz.)
• Kişisel tercihler (Her hasta için uygun tek bir yöntem yoktur.)

Hangi hastalarda ameliyat gerekir?

• İlaç tedavisi almanıza rağmen şikayetlerinizde düzelme olmuyor ya da şikayetleriniz ilerliyorsa
• İlaç tedavisini herhangi bir nedenden dolayı kullanamıyorsanız ya da ilaç tedavisi istemiyorsanız
• Prostata bağlı olarak aşağıdaki komplikasyonlardan biri geliştiyse;
• Böbreklerde genişleme veya böbrek yetmezliği
• İdrar yapamama (ya da bu nedenle sonda takılmış olması)
• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
• Tekrarlayan hematüri (idrarda kanama)
• Mesane taşı