• AŞIRI AKTİF MESANE
• BÖBREK VE İDRAR YOLLARI TAŞ HASTALIĞI
• İYİ HUYLU (SELİM) PROSTAT BÜYÜMESİ - (BPH)
• EREKTİL DİSFONKSİYON
• ERKEK ÜRETRA DARLIKLARI
• ERKEKTE KISIRLIK
• İDRAR KAÇIRMA
• NOKTÜRİ (GECE İDRARA KALKMA)
• ÜRETRA DARLIKLARI

İDRAR KAÇIRMA

İdrar kaçırma hastanın iradesi dışında idrarını tutamama halidir. Genelde çok nadir her insanda olabilecek bir durum iken süreklilik arz etmesi hastalığın sorun olduğunun bir bulgusudur. İdrar kaçırma ciddi hastalıklarının ön bulgusu olabilir. Hastanın sosyal ve psikolojik hayatını olumsuz etkiler. Halkımız arasında bu tür rahatsızlıkların konuşulması bile zaman zaman zor olabilmektedir. Ancak gecikilmeden hekiminize başvurmanız, açık açık sıkıntılarınızı anlatmanız gerekir. Altta yatan hastalık ortaya konulmalı ve tedavi edilmelidir.

İdrar Kaçırma Tipleri
Sıkışma tipi, stres tipi (öksürmekle veya karın içi basıncının arttığı durumlarda görülen) ve bu iki durumun birlikte görüldüğü karışık tipte idrar kaçırma olmak üzere genel anlamda 3 tiptir. Bizim alt idrar yolları yakınmalarının görülme sıklığının araştırıldığı çalışmamızda bu yakınmaların ülkemizde oldukça sık görüldüğü tespit edilmiştir*. 50 yaşından sonra her iki kadından birinde idrar kaçırma tespit edilmiştir. En sık görülen kadınlarda idrar kaçırma tipi stres tipi idrar kaçırmadır.
(* Zumrutbas AE, Bozkurt AI, Tas E, Acar CI, Alkis O, Coban K, Cetinel B, Aybek Z. Prevalence of lower urinary tract symptoms, overactive bladder and urinary incontinence in western Turkey: Results of a population-based survey. Int J Urol.2014 Jun 15.).
İdrar kaçırmada tanı
Öncelikle doktorunuza başvurduğunuzda rahatlıkla ve açıkça sıkıntıları anlatmanız gerekir. Sonrasında doktorunuz aşağıdaki sorgulama, muayene ve gerekli testleri yaparak doğru teşhis ve tedaviyi yapacaktır.

1. Tıbbi özgeçmiş

Doktorunuz hastalığınız ile doğru teşhisi yapabilmek için size çeşitli sorular soracaktır (aldığınız su ve sulu gıdalar, geçirdiğiniz hastalıklar ve ameliyatlar, kullandığınız ilaçlar vs). İdrar kaçırma tipini anlayabilmek için hangi durumlarda idrar kaçırdığınızı ve şiddetini ve bu durumun sizi  ne kadar  rahatsız ettiğini irdeleyecek ve gerekli görürse sorgulama formları kullanacaktır.

2. Fizik muayene

Doktorunuz böbrekler, mesane ve erkekseniz prostat, kadın iseniz vajina değerlendirmesi için muayene yapacaktır. Erkek ve kadında mesane dolu iken öksürterek stres tipi idrar olup olmadığını test edecektir.  

3. İşeme günlüğü

Günlük aldığınız su ve sulu gıdalar ve çıkardığınız idrar miktarı ve idrar kaçırıyorsanız hangi durumlarda kaçırdığınızı anlamak için günlük doldurmanızı isteyebilir.

4. İdrar tahlili

Basit bir tetkik olmakla birlikte idrar yolu iltihapları, kanama veya böbrek hastalıkları gibi hastalıkları öngörmede değerli bilgiler veren bir tetkiktir.

5. Artık idrar ölçümü

İdrarınızı yaptıktan sonra kalan idrar miktarı tayinidir. Genellikle ultrason yardımıyla kolaylıkla tayin edilebilir.

6. Üroflowmetri

İdrar akım hızı ölçümüdür. Düşük akım hızı idrar yollarında bir tıkanıklık veya mesane kasılma bozukluğuna bağlı olabilir.

7. Ürodinami

Her zaman değil ancak gerekli olduğu durumlarda yapılan önemli bilgiler elde edilen bir testtir. Bu testte mesanenin kasılma bozukluğu, istemsiz kasılma olup olmadığı, böbrekler için kasılma bozukluklarının tehlike oluşturup oluşturmadığı, mesane hacminin yeterli olup olmadığı ve mesane çıkımında bir tıkanıklık olup olmadığı değerlendirilir. Stres ve sıkışma tipi idrar kaçırma ayırıcı tanısında değerli bilgiler elde edilir. Doktorunuz idrar yolunuza ve makatınıza karın içi ve idrar torbası basıncını ölçmek için kateter yerleştirir. İdrar yolunuza yerleştirilen kateterden  sıvı verilerek mesane dolumu yapılırken bağlı olan bilgisayar yardımıyla mesane ve karın içi basınçları ölçülür. Mesane dolduğunda işeme evresine geçilir. Bu testlerin tümüne dolum ve boşaltım sistometrisi adı verilir.

8. Sistoskopi

İdrar torbanızın endoskop ile incelenmesidir. Her idrar kaçırma hastasında yapılması gerekmez. Doktorunuz elde edilen bilgiler ışığında gerekli durumlarda yapabilir

9. Görüntüleme

Her hastada gerekmeyebilir. Ancak ultrasonografi kolay ulaşılabilir ve rahatsızlık vermeyen bir tanı aracı olduğu için hem artık idrarınızı hem de genel olarak böbreklerin, mesanenin durumu incelenebilir.
İdrar kaçırma tedavisi

10. Davranış Tedavisi

Herkesi tedavi eden tek bir reçete veya yöntem yoktur. Üç tip idrar kaçırmanın da ilk tedavi seçenekleri daha az yan etkisi ve yapılması kolay olan davranış tedavisi yöntemidir. Hastanın kendisinin yapması istenen yaşam tarzı değişiklikleridir. Sık idrara giden bir kişi için aldığı sıvı miktarının azaltılması veya idrarını uzun süreli tuttuğunda idrar kaçıran bir kişide ise zamanlı işeme dediğimiz belli saat aralıklarında çok sıkışmadan idrar yapmasını tavsiye ederek başarılı olunabilir. Gece idrar yapmak için uyanan (noktüri) bir kişide akşam saatlerinde veya yatmadan önce aldığı su ve sulu gıdaları azaltması önerilir. Kahve içmenin sıklığı veya miktarının azaltılması şikayetlerinin düzelmesinde katkı sağlayabilir. Karın alt bölgemizdeki idrar torbası, rahim, rektum ve prostat gibi organlarımızı destekleyen ve idrar ve kaka kontrolünü sağlayan kasların egzersiz veya fizik tedavi yöntemleriyle güçlendirilmesi olumlu etki yapar.

11. İlaç Tedavisi

Antimuskarinikler
Beta mimetikler
Östrojen
Desmopressin
Duloksetin
Antimuskarinikler: Sıkışma tipi idrar kaçırma hastalarında kullanılır. Davranış tedavisi ile başarılı olunamadığı durumlarda idrar torbasının istem dışı kasılmalarını ortadan kaldırırlar. Kas gevşemesi etkisiyle aynı zamanda mesane kapasitesi de artar. Bu ilaçlar oksibutinin, tolterodin, darifenasin, solifenasin, trospiyum, fesoterodin ve propiverin’dir. Piyasada bu içerikte farklı isimlerde bulunabilir. Hızlı ve yavaş salınımlı formları bulunur. Hızlı salınımlı formlarının daha fazla yan etkileri olması nedeniyle uzun salınımlı formları tercih edilir. Ağız ve göz kuruluğu, kabızlık, işeme güçlüğü, bulanık görme, baş dönmesi ve özellikle yaşlılarda hafızada bozulma ve bilinç bulanıklığı görülebilir. Hafızada bozulma ve bilinç bulanıklığı  oksibutinin’de daha fazladır. Ağız kuruluğu yan etkilerinin daha az görüldüğü oksibutinin’in krem ve deri üzerine yama şeklinde uygulanabilen formları vardır.
Mirabegron: Beta-3 agonisttir. Mesane kasını gevşetir ve mesane kapasitesini artırır.
Östrojen: Kadınlar yaşlanınca daha az östrojen üretir. Bu durum vajinal kuruluk oluşturur. Mesane ve üretrayı etkileyebilir. Östrojen kullanımı kan akımı ve sinir iletisine olumlu katkıda bulunur. Genellikle lokal vajinal uygulama yapılır. Menapoza girmiş kadınlarda olası başka bir sakıncası yoksa kullanılır.
Desmopressin: Vücudunuzun idrar üretimini azaltır. Özellikle gece idrar üretiminin fazla olduğu noktüride tercih edilir. Yatmadan önce tablet, ağızda eriyen ve nazal sprey şeklinde yatmadan önce alınır. Vücutta su tutumu sebebiyle kan sodyum seviyeleri düşebilir. Tedavi esnasında kan ölçümleri sodyum seviyesi takip edilir.
Duloksetin: Daha çok stres tipi idrar kaçırma için tercih edilir. Mesane çıkımında bulunan idrar kaçırmamızı engelleyen kasın gücünü artırır. Orta ve şiddetli idrar kaçırmada tamamen ortadan kaldırmasa bile olumlu katkı sağlayabilir. İlaç kullanımında bulantı, kusma, ağız kuruluğu gibi yan etkiler görülebilir.
Cerrahi tedavi
Kendi kendinize aldığınız veya doktorunuz tarafından verilen ilaçlarla iyileşme saptanmazsa cerrahi tedavi önerilir.

1. Stres tipi idrar kaçırma

Stres tipi idrar kaçırma  şikayeti olan kadınlar için önerilen cerrahi tedavi seçenekleri;

1. Askı ameliyatları
2. Burch kolposüspansiyon
3. Artifisiyel Üriner sfinkter
4. Enjeksiyon
5. Askı ameliyatı: Stres tipi idrar kaçırmada ilk basamak tedavileri başarısız olduğu durumlarda mesane çıkımındaki idrar yolunun desteklenmesini sağlayan ameliyatlardır. Askılar sentetik olabilir veya doğal doku olabilir ve değişik uzunluk ve şekildedirler. %85-90 başarı elde edilebilir ve etkisi genellikle uzun sürelidir. Askılar konulduğu bölgeye göre isimlendirilir. Transobturator yolda iğne giriş yerleri her iki kasıkta, retropubik yolda ise pubik kemiğin hemen üstündedir ve geçirilen askı hamak tarzında bu bölgelere tutturulur.
6. Burch kolposüspansiyon: Bu ameliyat ile mesane boynu tekrar doğal yerine konumlandırılır. Doğal dokular kullanıldığı için bir avantaj sayılabilir. Genellikle orta üretra askı ameliyatlarının uygun olmadığı durumlarda veya beraberinde karın içi bir cerrahi yapılacaksa tercih edilebilir. Açık veya kapalı (laporoskopik veya robotik) yöntemlerle yapılabilir. Etkinlikleri benzerdir.
7. Artifisiyel Üriner sfinkter: Sentetik yapay olarak geliştirilmiş bir cihazdır. Elle kontrol edilebilen bir pompası vardır. Bu pompa açık ameliyatla yerleştirilir. Pompa sıkıldığında idrar yolu çevresine yerleştirilen manşon gevşer ve size birkaç dakika işeme fırsatı verir ve bu sürenin sonunda otomatik olarak rezervuar içindeki sıvı manşonu kapatır ve  idrar sonlandırılır.
8. Enjeksiyon: stres tipi idrar kaçırma tedavisinde kullanılır. Yer kaplayıcı ajanlar olarak ta adlandırılır. Üretra duvarına enjekte edilir ve çıkımın genişliğinin azaltılması hedeflenir. Genellikle diğer tedaviler için uygun değilseniz yada daha invaziv tedavilerin uygulanmasını istemiyorsanız yer kaplayıcı ajanlarla enjeksiyon önerilebilir.   
9. Stres tipi idrar kaçırma şikayeti olan erkekler için cerrahi tedavi seçenekleri: Genellikle prostat ameliyatları sonrası mesane çıkımındaki idrarı kontrol eden kasın zedelenmesi sonrası görülürken bazen de nörolojik hastalıklar sonrası görülebilir. Prostatektomi sonrası en az 6 ay beklemek sonrasında idrar kaçırma devam ediyorsa önerilebilir.
10. Askı
11. Yapay kompresyon araçları (balon yerleştirme)
12. Artifisiyal üriner sfinkter
13. Yer kaplayıcı ajanlar
14. Askı: Üretrayı sıkıştırmak veya yeniden eski konumuna getirmek için yapılır. İdrar kaçırmanın engellenmesi hedeflenir. İki kollu, dört kollu, ayarlanabilir olabilir. Kullanılan malzeme sentetik veya insan veya hayvan kaynaklı olabilir. Ameliyat genel veya spinal anestezi ile testislerin altında perine bölgesine kesi yapılır. Askı materyali uçları kasık veya pubik kemik yanındaki dokulara tutturulur. Ayarlanabilir olanlar ise ameliyat sonrası dışardan idrar yolunda oluşturulan baskı artırılıp azaltılabilir. Askı ameliyatları prostat ameliyatı sonrası hafif ve orta şiddet de idrar kaçırma vakalarında düşünülebilir.
15. Yapay kompresyon araçları (balon yerleştirme). Balon idrar yolu kenarına konularak şişirilir. Tedavide ilk seçenek olmayabilir.
16. Artifisiyal üriner sfinkter: Yapay olarak idrar yoluna baskı uygulayan bir cihazdır. İdrar yollarına ameliyat ile yerleştirilir. Elle kontrol edilebilir pompası testislerin yanındadır. Karın içinde sıvı deposu ve idrar yolu çevresinde tansiyon aletinin kolu sardığı gibi idrar yolu çevresini saran daha küçük bir halka bulunur. Hasta testislerin yanındaki pompayı sıkar ve  halka içindeki sıvı karın içindeki depoya geçer ve halka gevşer. Hasta bu arada idrarını yapmaya başlar. Birkaç dakika içinde tekrar karın içindeki depodaki sıvı halka içine geçer ve idrar yollarını kapatır. Şiddetli idrar kaçırma vakalarında iyi bir seçenektir. Uzun süreli etkisi gösterilmiştir. Maliyet, konulan cihazda bozulma ve hastanın bunu kendisinin kontrol edebilme kabiliyetine sahip olması gerekliliği önemli noktalardır.  
17. Enjeksiyon:  stres tipi idrar kaçırma tedavisinde kullanılır. Yer kaplayıcı ajanlar olarak ta adlandırılır. İdrar yolu (üretra) duvarına enjekte edilir ve çıkımın genişliğinin azaltılması hedeflenir. Genellikle diğer tedaviler için uygun değilseniz yada daha zorlu tedavilerin uygulanmasını istemiyorsanız yer kaplayıcı ajanlarla enjeksiyon önerilebilir.
18. Sıkışma tipi idrar kaçırma için cerrahi tedavi seçenekleri: İdrar tutmak için kendinizin uyguladığı tedbirler ve doktorunuzun önerdiği ilaçlar başarılı olmazsa aşağıdaki tedavi seçenekleri düşünülebilir.
19. Mesaneye botulinum toksin enjeksiyonu: çok bilinen uygulama kozmetik amaçlıdır. Mesane duvarına özel bir iğne ile enjekte edilir. Sinirlerin uyarılması engellenir. Ameliyathanede sistoskop denilen kamera ile uygulanır. Mesane içinde bir çok noktaya enjekte edilir. Tedavi etkinliği ortalama 4-9 ay sürer. Sonrasında tekrarlamak gerekir. %6’nın altında hastada uygulama sonrası idrar yapma güçlüğü nedeniyle sonda gerekebilir.
20. Sinir sistemi uyarılması (nöromodülasyon): Doğrudan mesane ile sinirler uyarılarak tedavi yapılır. İki çeşit uygulama vardır.
21. Tibial sinir uyarılması: Ayak bileğindeki sinirlere düşük voltajda elektrik uyarısı verilir. Bu uyarı bacaktan yukarı gider ve mesaneyi kontrol eden sinirler uyarılır. Haftada bir 3 ay süre ile yapılır. Genel anestezi gerekmez. Etkisi zamanla geçer. Tekrarlanması gerekebilir.
22. Sakral sinir uyarımı: Kalçaya bir cihaz yerleştirilir ve mesaneyi kontrol eden sakral sinirler uyarılır. 2 aşamada yapılır. Önce test amaçlı kuyruk sokumunun üst kısmına uyarıcı elektrod konur. 1-2 hafta şikayetlerinizde gerileme olup olmadığı izlenir. Düzelme yeterli ise kalıcı pil yerleştirilir. İşlem sonrası düşükte olsa enfeksiyon, elektrod yerinde geçici ağrı görülebilir. Zamanla pil ve elektrod yerinden oynayarak rahatsızlığa yol açabilir ve çalışmayabilir. Jeneratörün pili bitebilir. Değiştirmek gerekebilir.
23. Mesane hacmini artıran cerrahiler: İlaçlar ve diğer tedavi şekilleri faydalı olmazsa mesanenizin kapasitesini artırmak, kontrolsüz kasılmaları engellemek ve mesane basınçlarını düşürmek için yapılır. Bu amaçla karın alt bölgesine kesi yapılır ve barsaklarınızdan bir parça alınarak mesaneye yama için kullanılır.